Nadwrażliwość słuchowa
Czym jest nadwrażliwość słuchowa?
Nadwrażliwość słuchowa, to obniżona tolerancja na dźwięki. Jak wykazują badania prof. Stephana Porgesa, nadwrażliwość słuchowa w dużej mierze jest związana z aktywacją reakcji zagrożenia. Osoby, które doświadczają przewlekłego stresu, poczucia zagrożenia, dużego napięcia emocjonalnego, lęku, doświadczenia traumatycznego ( np. zabieg medyczny) lub doświadczyły reakcji szokowej ( np. wypadek) mogą w konsekwencji „ nabawić się” nadwrażliwości słuchowej.
Jakie są objawy nadwrażliwości słuchowej?
- nieadekwatne reakcje emocjonalne na dźwięki otoczenia np. płacz, niepokój, duże pobudzenie w hałasie,
- reakcje emocjonalne, które występują nagle i są bardzo intensywne, aż do zachowań agresywnych,
- zmęczenie,
- trudności ze snem,
- wyłączanie się,
- zawieszanie się,
- podenerwowanie,
- zaburzenia kontaktu,
- unikanie ludzi,
- niekorzystna reakcja na duże skupiska osób,
- zaburzenia uwagi i koncentracji,
- zaburzenia pamięci,
- bardzo niska wydajność realizowanych działań,
- złość, wchodzenie w konflikty,
- zakrywanie uszu,
- zaburzenia emocjonalne,
- unikanie nowych sytuacji akustycznych,
- trudności w adaptacji do nowych warunków np. nowej grupy przedszkolnej, klasy szkolnej,
- zaburzenia zrozumiałości mowy,
- zaburzenia percepcji częstotliwościowej – mylenie / zniekształcanie słów,
- zaburzona dynamika słyszenia mowy utrudnionej.
Jak zbadać nadwrażliwość słuchową?
Diagnostyka w zależności od wieku i potrzeb może obejmować od badania słuchu i wyznaczenie poziomu nadwrażliwości słuchowej, aż po pełną diagnostykę zaburzeń przetwarzania słuchowego. Optymalne jest wykonanie pełnej diagnostyki przetwarzania słuchowego. Nadwrażliwość słuchowa zaburza percepcję słuchową w tym jakość realizacji takich funkcji jak: percepcja częstotliwościowa czy lokalizacja sygnału. Należy sprawdzić czy jest to zaburzenie pierwotne (w wyniku nadwrażliwości) czy wtórne (współobecne deficyty percepcji słuchowej w tym np. wtórne zaburzenia przetwarznia słuchowego, zaburzenia zrozumiałości mowy w szumie).
Badania diagnostyczne rekomendowane do badania nadwrażliwości słuchowej:
- Audiometria tonalna
- Audiometria mowy
- Audiometria impedancyjna : tympanometria z zapisem odruchów z m. strzemiączkowego – optymalnie dla 80 i 100 DB
- Próg dyskomfortu słuchowego UCL.
- Badanie zrozumiałości mowy utrudnionej z wykorzystaniem testu prof. Edwarda Ozimka
Czy nadwrażliwość słuchową można skutecznie wyleczyć?
Nadwrażliwość słuchową będąca wynikiem „włączenia” reakcji zagrożenia można skutecznie znieść w ciągu kilku - kilkunastu dni. Nadwrażliwość słuchową znosi terapia opracowana przez Prof. Stephana Porgesa Safe and Sound Protocol ( SSP).
Protokół ten jest interwencją słuchową mającą zredukować nadwrażliwość słuchową, poprawić przetwarzanie słuchowe, uspokoić fizjologię organizmu i wspomagać spontaniczne zaangażowanie społeczne. Interwencja ta znana jest pod nazwą „Safe and Sound Protocol” (SPP).
Protokół Słuchania Terapeutycznego jest teoretycznym odejściem od tych metod wykorzystywanych w terapii zaburzeń przetwarzania słuchowego, które podkreślają rolę struktur ośrodkowych w przetwarzaniu mowy. Celem Protokołu Słuchania Terapeutycznego jest redukcja nadwrażliwości słuchowej dzięki wykorzystaniu funkcji antymaskującej mięśni ucha środkowego, by zoptymalizować funkcję transmisyjną ucha środkowego w przetwarzaniu mowy. Protokół słuchania Terapeutycznego jest modelem ćwiczeń, który wykorzystuje zmodyfikowane komputerowo stymulacje akustyczne, by modulować pasmo częstotliwości dźwięków przesyłanych pacjentowi. charakterystyka częstotliwości stymulacji akustycznej jest dobierana teoretycznie na podstawie udokumentowanego pasma częstotliwości i krzywych wagowych uzyskanych za pomocą współczesnych technik wykorzystywanych do wyodrębniania głosu ludzkiego z dźwięków tła. Podczas normalnego słuchania mowy za pośrednictwem kolejnych mechanizmów ośrodkowych, mięśnie ucha środkowego kurczą się i usztywniają łańcuch kosteczek słuchowych. Ten proces zmienia funkcję przekaźnikową ucha środkowego, usuwając w rezultacie ze środowiska akustycznego większość „maskujących” dźwięków tła o niskiej częstotliwości, dzięki czemu wyższe struktury mózgu mogą skuteczniej przetwarzać głos ludzki. Teoria poliwagalna zakłada, iż modulacja energii akustycznej w obrębie pasma częstotliwości ludzkiego głosu angażuje i zmienia regulację neuronalną mięśni ucha środkowego, zmniejsza nadwrażliwość słuchową, stymuluje spontaniczne zaangażowanie społeczne i uspokaja organizm na poziomie fizjologicznym, zwiększając siłę oddziaływania szlaków wagalnych brzusznych na serce.
Zgodnie z założeniami teorii poliwagalnej, w Protokole Słuchania Terapeutycznego wykorzystuje się przetworzoną komputerowo muzykę wokalną, by „gimnastykować” regulację neuronalną mięśni ucha środkowego, podnosząc w ten sposób efektywność przetwarzania przez mózg pacjenta głosu ludzkiego. Bodźce akustyczne reprezentujące całe spektrum normalnej mowy człowieka są moduIowane i przesyłane do obojga uszu za pomocą słuchawek. Protokół Słuchania Terapeutycznego to cykl pięciu sześćdziesięciominutowych sesji dostępnych on- line lub jako sesje terapeutyczne w gabinecie.
Terapia jest dostępna w wersji dla dzieci i dla dorosłych. Zarówno w postaci terapii on line jak i terapii dostępnej w gabinecie terapeutycznym. Terapia ma wysoka skuteczność terapeutyczną, którą można wymiernie mierzyć.
Czy efekt długo się utrzymuje?
Tak, pod warunkiem, że zadbamy o nasz komfort psychiczny. Konieczna jest systematyczna regulacja układu nerwowego. To znaczy powinniśmy codziennie zadbać o redukcję napięcia emocjonalnego, którą przyniósł nam dzień. W jaki sposób? Skakanie na trampolinie terapeutycznej (skakanie sekwencyjne wg programu Dr Zofii Niekurzak- zarówno dzieci jak i dorośli) z wykorzystaniem nagrań synchronizujących pracę układu nerwowego i specjalistycznych nagrań muzycznych obniżających pobudzenie układu nerwowego. Zajęcia ruchowe, utrzymywanie bliskiego kontaktu z dzieckiem, wspierająca postawa rodzicielska, przytulanie, śmiech, rozmowa, śpiew.
Czym jest męczliwość słuchowa/ nadreaktywność słuchowa?
Innym rodzajem reakcji wskazującej na nadwrażliwość na dźwięki jest męczliwość słuchowa/ nadreaktywność słuchowa. W obniżeniu tolerancji dźwięków bardzo ważną role pełni ucho środkowe. W uchu środkowym znajduja sie dwa mięśnie poprzecznie prążkowane: mięsień trzymacz błony bębenkowej, mięsień strzemiączkowy ( mięśnie poprzecznie prążkowane to m.in. mięśnie posturalne).
Męczliwość słuchowa, bardzo często wiąże się z brakiem lub znacznymi zaburzeniami jakości odruchu z m. strzemiączkowego ( wynikających z jakości reakcji m.strzemiączkowego: prawidłowa, obniżona, wiotka). Jakość reakcji obronnej jest pochodną jakości pracy mięśni posturalnych w naszych ciele. Zaburzona kontrola postawy, asymetria motoryczna, nieprawidłowe tzw. napięcie mięśniowe, hipermobilność mięśniowo- stawowa ( w tym choroby tkanki łącznej), predysponują do zaburzeń napięcia mieśni usznych o typie męczliwości lub nadreaktywności słuchowej ( badania własne do pracy doktorskiej).
Wnikliwa diagnostyka słuchu pozwala na określenie źródła nadwrażliwości słuchowej i podjęcia właściwych działań terapeutycznych.
W uchu środkowym znajdują się dwa najmniejsze mięśnie prążkowane w ciele człowieka: mięsień napinacz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy. Ucho środkowe to część narządu słuchu zlokalizowana między błoną bębenkową a ślimakiem (ucho wewnętrzne). Na ucho środkowe składają się kosteczki słuchowe i mięśnie regulujące sztywność łańcucha kosteczek słuchowych. Gdy te mięśnie są napięte, usztywniają łańcuch kosteczek i zwiększają napięcie błony bębenkowej, w wyniku czego zmienia się właściwość dźwięku docierającego do ucha wewnętrznego. Ucho wewnętrzne zamienia dźwięk w kod neuronalny przesyłany do mózgu. Napinanie mięśni ucha środkowego redukuje wpływ dźwięków o niskiej częstotliwości i poprawia zdolność przetwarzania głosu ludzkiego. Pracę mięśni ucha środkowego regulują swoiste odśrodkowe włókna trzewne.
Jakie są objawy męczliwości słuchowej/ nadreaktywności słuchowej?
- zakrywanie uszu,
- głośne mówienie,
- głośne zachowywanie się np. głośne wykonywanie różnych czynności,
- pobudzenie w szumie,
- zmęczenie i senność po dłuższej ekspozycji na szum,
- lęk przed osobami mówiącymi głośno (dzieci często nie lubią Pani, która krzyczy)
- często znaczne zaburzenia percepcji słuchowej,
- podnoszenie głosu w warunkach, w których pojawił się szum np. gotowanie wody w czajniku, odgłos pracy lodówki, pralki, rozmowa.
- rozdrażnienie,
- wyłączanie się,
- brak reakcji na wołanie „ normalnym głosem”,
- częste upominanie otoczenia, że krzyczy,
- obrażanie się,
- złość, zagubienie, trudności ze zrozumieniem kontekstu sytuacji,
- frustracja w relacjach z innymi,
- nieadekwatna reakcja na podniesiony głos, aż do płaczu a nawet histerii,
- funkcjonowanie w grupie jak dziecko słabosłyszące,
- poszukiwanie miejsca do skakania, częste skakanie
- wokalizacja – dziecko często śpiewa lub piszczy,
- bóle brzucha bez uzasadnienia medycznego,
- zacinanie się, aż do niepłynności mówienia – jąkanie się,
- męczliwość motoryczna i poznawcza,
- wolne lub wydłużone tempo pracy,
- niezdarność ruchowa,
- obniżone napięcie mięśniowe.
Czym jest fonofobia?
Fonofobia to reakcja lękowa przed określonym typem dźwięku np. szumu suszarki, szczekaniem psa. Reakcja fonofobiczna jest uwarunkowana wcześniejszym doświadczeniem, które wynika z pobudzenia układu limbicznego odpowiedzialnego za emocje.
Po zniwelowaniu nadwrażliwości słuchowej pacjent może reagowac fonofobicznie zanim wystapi bodziec akustyczny, np. na widok psa zakryć uszy. Reakcja fonofobiczna ulega wygaszeniu, jednak proces ten często przebiega wolno i wymaga dłuższego okresu czasu. Warto terapię wesprzeć pracą nad reagulacją autonomicznego układu nerwowego lub pracą psychoterapeutyczną.
Lęk często definiuje się z perspektywy psychologicznej (jako odczucie strachu lub niepokoju) albo z perspektywy zaburzeń psychicznych (zaburzenia lękowe). Teoria poliwagalna podkreśla znaczenie stanu autonomicznego leżącego u podłoża emocji psychicznych utożsamianych z lękiem. Teoria poliwagalna zakłada, iż lęk jest uwarunkowany stanem autonomicznym charakteryzującym się równoczesną aktywacją układu współczulnego i obniżeniem aktywności układu błędnego brzusznego i układ zaangażowania społecznego.)